De regering van de rechtse Partido Popular voorziet dit jaar een herstel van de economie. Indien het bbp stijgt zal het echter een anemische groei zijn. Van een herstel is er voor de bevolking zeker nog geen sprake. Op één jaar tijd is de werkloosheid met een half miljoen toegenomen. Caritas, de katholieke liefdadigheidsgroep, schat dat de gesel van de ‘ernstige armoede’ (een inkomen van niet meer dan 307 euro per maand), drie miljoen Spanjaarden treft. Dubbel zoveel als in 2008. Een andere instelling gerekende dat er in Spanje 1.807.700 gezinnen zijn, waar van iedereen werkloos is. Dat zijn er vierhonderdduizend meer dan twee jaar geleden. Vier miljoen werklozen (twee derde van het totale aantal) krijgt geen uitkering meer. De vermindering van de lonen is brutaal: gemiddeld zijn de lonen met één vijfde verlaagd. Volgens de socialistische vakbond UGT hebben de lonen in de jaren 2012 en 2013, 10 procent aan koopkracht ingeboet.
De vijf grootste banken gaven in de eerste drie trimesters van vorig jaar echter een gezamenlijke winst van 7,2 miljard euro aan. De 35 grootste beursgenoteerde bedrijven rijfden in dezelfde maanden 13 procent meer winst binnen of een totaal van 20,5 miljard euro.
De bevolking, in het bijzonder de arbeidersklasse, begint nu haar tanden te tonen. Genoeg is genoeg blijken steeds meerr mensen te zeggen. De actieluwte aan de top van de vakbonden wordt niet gesmaakt. De grote vakbonden UGT en CCOO, die een tijdje verzet hadden aangetekend met stakingen en betogingen, hebben snel forfait gegeven. Deze zwakke opstelling heeft het patronaat aangemoedigd in zijn agressieve politiek. Maar de ‘kruik gaat zolang te water tot ze breekt’. De kentering is er gekomen in september vorig jaar, met een drie weken durende staking van de leerkrachten op de Balearische eilanden. Op het hoogtepunt van de strijd betoogden ze met 100.000 op straat. De strijdmethodes die door de leerkrachten werden gebruikt zien we nu op talrijke andere plaatsen toegepast. Welke zijn deze methodes? Het gebruik van algemene vergaderingen in de scholen waar men samen met de delegees de strijd organiseert en de staking van onbeperkte duur in plaats van de beperkte 24-uren staking. Ook de oprichting van een stakerskas (stakergeld bestaat niet in Spanje), die 600.000 euro heeft opgehaald bij de plaatselijke bevolking. Aangemoedigd door deze grootse stakingsbeweging, heeft het personeel van de regionale televisie in Valencia, de kantoren van de zender bezet als strijdmiddel tegen afdankingen. Ook zijn ze gestart met eigen programma’s onder de controle van het personeel zelf. De bezetting van de industriële bakkerij Santa Perpètua de Mogoda (Barcelona), deel van de groep Panrico, resulteerde in drastische beperking van de aangekondigde afdankingen en loonverminderingen.
Vooral de 13 dagen lange staking van het personeel van de huisvuilophaaldienst van Madrid heeft veel mensen tot de verbeelding gesproken. Die staking is er in geslaagd om de afdankingen en de loonvermindering tegen te houden. Dit was een belangrijk keerpunt in de klassenstrijd. Sinds het begin van de crisis was dit de eerste belangrijke overwinning behaald in een defensieve strijd. Niets is zo aanstekelijk als een goed voorbeeld in de strijd. Sindsdien behoren bedrijfsbezettingen, stakerskassen, stakingen van onbeperkte duur, gestuwd van onderuit, tot het arsenaal van elke goede syndicalist! Halfslachtige strijdmethodes zoals voorgesteld door de top van de vakbonden slaan niet meer aan. De strijd tegen een prestigeproject in de wijk Gamonal in Burgos toont ook aan hoe er buiten de bedrijven kan worden gewonnen.
De radicalisering van de arbeidersstrijd verklaart waarom de regering nieuwe repressieve wetgeving wil inzetten tegen stakingen en protest in het algemeen. Maar het zal niet baten. Op 22 maart gaat er in Madrid een grote nationale betoging door, op initiatief van de ‘indignados’, Izquierda Unida en plaatselijke vakbondsafdelingen. De mensen beginnen stilaan genoeg te krijgen van de ‘opofferingen’ die hen worden oplegt. Dat is een goed teken.
Abortus: terug naar grootmoeders breinaalden
De rechtse regering van Spanje probeert ook haar maatschappijmodel op te leggen. Zo ligt er een voorontwerp klaar voor een nieuwe abortuswet die een einde maakt aan de wet van 2010. Vandaag kunnen vrouwen hun zwangerschap de eerste 14 weken of bij risico op misvorming van de foetus na 22 weken nog stopzetten. Abortus is ook mogelijk voor jongeren vanaf 16 jaar zonder de toestemming van hun ouders. Onder druk van de katholieke kerk en Opus Dei wil de regering abortus beperken tot gevallen van aangegeven verkrachting of ‘risico voor de lichamelijke en geestelijke gezondheid van de moeder’. In de praktijk wordt abortus daardoor zeer moeilijk. Vrouwen met meer financiële middelen zullen zich een abortuskliniek in Nederland of Groot-Brittannië kunnen veroorloven. De armste vrouwen (en die groep groeit aan) zullen beroep moeten doen op goedkopere maar gevaarlijke huis-tuin-en-keukentechnieken. Zo zien we dat achter een genderkwestie ook een klassen kwestie schuil gaat. Als dit voorstel wordt gestemd, wordt het de meest beperkende wetgeving sinds de val van de dictatuur in de jaren 1970. Het ‘rad van de geschiedenis’ terugdraaien zal echter niet van een leien dakje gaan. De protesten in Spanje en de rest van Europa getuigen hiervan.