De staking van de Vlaamse ambtenaren zorgde voor een ongekende files voor de Vlaamse havens. In dit interview werpt Yves Brusseel, ACOD militant Vlaamse Overheidsdiensten en secretaris ACOD afdeling Oostende) het licht op de het laatste grote sociale conflict van 2023.

Waarom zijn jullie onlangs in staking gegaan?

Tegen het 5-sporenbeleid dat voornamelijk de zekerheid van elke ambtenaar zal aantasten. De Vlaamse regering had een totale hernieuwing gepland om de Vlaamse Overheid moderner en efficiënter te maken. Maar ik moet jullie niet uitleggen dat telkens er vernieuwingen zijn, deze meestal geen verbetering inhouden. In dit geval ook niet: niet voor de ambtenaren en zeker niet voor de dienstverlening naar de burger (wat nog altijd het belangrijkste is).

Wat had men dan wel op het oog? Want aan verbetering en vernieuwing waren ze toch wel toe!

Haha (Yves schiet in een schaterlach, maar wordt plots heel ernstig) het ene houdt zeker het andere niet in. Tot nu toe heb ik nooit een vernieuwing ervaren als een verbetering. Zeker als je N-VA en open VLD in je regering hebt, dan weet je je als overheidsdienst op je hoede moet zijn!

Het enige wat ze hiermee beoogden was het “statuut” zodanig aantasten en onaantrekkelijk maken, zodat ze alle taken van de overheidsdiensten binnen de kortste keren kunnen uitbesteden of zelfs privatiseren. Eerst zoveel besparen dat alles vierkant draait, dan een onveilig statuut laten goedkeuren zodat ze onder het voorwendsel dat de overheid toch niet werkt, het beter is om ze op te doeken! De burger is niet positief ingesteld tegenover ambtenaren en schildert ons nog steeds af als de personages “Depesser” en “Vanhie” uit de vroegere populaire BRT-serie “De collega’s”. Dus die zijn al blij als er minder ambtenaren komen en dat er minder bescherming is voor hen, want “die luiaards doen niks anders dan met ons belastinggeld spelen”. Dus bespaar maar, gooi ze maar buiten!

Ja maar nu heb je nog steeds geen antwoord gegeven op onze vraag: wat houden hun vernieuwingen in?

Men had 5 grote items voor ogen. De een al ingrijpender dan de andere. Eén sprong eruit: afschaffen van het vast statuut. Men zou overgaan tot een contractueel kader, maar men zou de contractuelen beter betalen dan nu het geval is. Waar niemand uiteraard iets tegen had. Mààr die verbetering hield in dat het huidig vast statuut nog altijd beter is dan het toekomstig contractueel statuut. Dus maak in duivelsnaam IEDEREEN statutair.

Je moet echter weten dat niet elke ambtenaar bij de overheid statutair is.

Tot nu toe waren de kerntaken voorbehouden aan statutairen, bijkomende en tijdelijke jobs werden toebedeeld aan contractuelen. Maar van die “core business” is er ineens geen sprake meer van. We hebben ten andere de laatste jaren gezien dat deze “kerntaken” meer en meer, tegen een hogere kost, uitbesteed werden aan private ondernemingen. Zogezegd een besparing op personeel, maar een grotere werkingskost. N-VA wil met de eer gaan lopen dat ze de overheid ontvet heeft… maar een werkelijke besparing en verbetering is het NOOIT geweest. Met cijfertjes kan je alles bewijzen. Een frappant voorbeeld konden jullie onlangs in de pers lezen. VDAB heeft haar eigen schoonmaakpersoneel (weliswaar aan goede voorwaarden) overgeheveld naar een privé onderhoudsfirma, maar met meerkosten van meer dan € 2 miljoen! Probeer dat eens te verkopen aan de bevolking als een besparing… maar dat doen onze ministers zonder enige moeite. Je moet maar durven.

Dus het afschaffen van het statuut was voor ACOD een “no go”. Vandaar dat ze tezamen met VSOA (liberale overheidsvakbond) het ACV overtuigden om in actie te gaan. De drie vakbonden waren al 4 jaar aan het overleggen over het nieuw beleid. Maar we zaten muurvast in een stellingoorlog. Echter zag men dat het minder strijdvaardige ACV al een stok in de wielen van dag één aan het steken was. Ze vonden het nieuw beleid niet perfect, maar wel moderner en ze wilden het de scherpe kantjes ervan afdoen. Staken tegen het afschaffen van het statuut zagen ze nooit echt zitten… bang dat de regering het toch zou doen en dan de contractuelen geen verbetering zouden krijgen. Die houding hebben ze dan ook in de staking weer getoond. Er was een afspraak dat de staking op 6 december zou aanvangen. Maar op 4 december gingen plots de sluiswachters van de Vlaamse waterwegen en het personeel van de redenboten spontaan in staking om druk uit te oefenen op de regering: een overwinning slag zag men vooruit. Diezelfde maandag zijn dan ook andere Vlaamse Diensten die staking bijgesprongen; als eerste de VDAB! De dag daarna werd de staking algemener en lagen de waterwegen dicht en zelfs tientallen schepen lagen voor anker en konden de grote zeehavens niet binnenvaren (ook niet buiten)! We hadden de regering in de tang… Minister Rutten nodigde de vakbonden onmiddellijk uit voor een gesprek, maar was op dat moment zeker nog niet van plan bakzeil te halen (om het bij de terminologie van de nautische keten te houden).

Tijdens deze gesprekken ging ACV ineens akkoord om de staking stop te zetten voor enkele kleine aanpassingen, die niet veel inhielden voor alle Vlaamse ambtenaren. Wel enkele verbeteringen voor het sluispersoneel en voor de medewerkers van het loodswezen. Hup, daar was de scheur in het vakbondsfront. ACOD en VSOA hebben de onderhandelingstafel verlaten tijdens deze demarche.

De achterban van deze 2 vakbonden zouden echter de staking voortzetten. Met volle moed. Hier en daar waren er wat akkefietjes met de schippers, die zelfs een gerechtelijke beslissing afdwongen om de sluis van Evergem weer te openen. In Oudenaarde kwamen “ratten” de staking breken om de sluis aldaar te openen. Maar de rest bleef onverdroten dicht en talrijke militanten en leden van andere Vlaamse diensten staakten mee en vervoegden zelfs de solidariteitspiketten.

Ja, maar met een gebroken vakbondsfront waren jullie toch veel zwakker?

Da’s zeker en dat is de les die we eruit moeten trekken; de leden en militanten overtuigen die dan hun vakbond onder druk kunnen zetten om verder te staken. De macht van een vakbond komt van onderen en niet van boven. De basisleden moeten meer hun mond opendoen… dat heeft iedereen nog niet begrepen. Niet iedereen beseft welke macht ze in handen hebben, hunzelf als stakingsobject. We hebben de staking aangehouden en daardoor nog net iets meer uit de brand gesleept, maar het volledig behoud van het statuut hebben we spijtig genoeg niet behaald. Waren we in één gesloten front verder gegaan, dan zou de regering over stag gegaan zijn! Daarvoor is moed en strijdvaardigheid nodig. Wat bij sommigen ontbreekt, maar dat mag voor de anderen geen excuus zijn niet te praten met de personeelsleden om hen te overtuigen verder mee te staken en niet de bazen te plezieren (wat sommigen maar al te graag doen)! Solidariteit mag géén holle leuze zijn.

En hebben jullie nu niks behaald na jullie voortzetting?

Jazeker hebben we enkele belangrijke dingen binnen gereven: er worden nog de laatste vacante plaatsen statutair ingevuld voor 1 juni ’24; als de loonschalen voor contractuelen stijgen, zullen dezelfde stijgingen toegepast worden voor de overig gebleven statutairen. (Immers was het zo, wie statutair was kon zijn statuut behouden, maar hoe kleiner de groep wordt, hoe minder er loonafspraken gemaakt kunnen worden, nu hebben we deze zekerheid erbij gewonnen.).

In het eerste plan ging de nautische keten buiten deze veranderingen gehouden worden. Men beloofde dat enkel de loodsen een netto loonsverhoging zouden krijgen van € 3000. Dat was een trigger om de Loodsen over te halen niet mee te staken tegen het 5-sporenbeleid; maar onze ACOD-loodsen voelden zich daardoor niet aangesproken en eisten de toepassing van eventuele loonsverbeteringen op voor alle operationele diensten van de nautische keten (van de matroos tot de loods). En zo zal het nu worden!

En was het nu enkel om dat te bekomen: behoud van het statuut?

Neen de andere 4 sporen hielden ook nefaste ontwikkelingen in. Maar behoud van het vast statuut had wel een symboolfunctie voor het ACOD. De Vlaamse regering zou een beloningsbeleid invoeren met 2 loongebouwen: het oude loongebouw (= huidige schalen en loopbanen) en een nieuwe voor nieuwe contractuelen; contractuelen zouden een 2e pensioenpijler krijgen van 3% (terwijl 8% een minimum percentage is die een volwaardig pensioen oplevert), een betere ziekteregeling voor contractuelen ten nadele van deze van statutairen… Let op we waren voor de verbeteringen van het contractueel statuut, maar dan moesten het echte verbeteringen zijn en een vast statuut voor “iedereen” was enkel in onze ogen de oplossing! Minder bescherming bij evaluaties en een slechtere beroepsprocedure…. m.a.w. Minder aantrekkelijke statuut voor iedereen. Alle veranderingen dienen te gebeuren binnen hetzelfde budget dat de Vlaamse Regering spendeert aan haar medewerkers (een goede baas doet wat anders hé). We zullen de toekomst moeten afwachten wat het werkelijk teweeg brengt.

Wat hou je over na een terugblik op deze staking?

Een pyrrusoverwinning met gemengde gevoelens! Praten met collega’s en ander gesyndiceerden blijft de basis om acties te doen slagen, praten en nog eens praten!!! Dezelfde aanval van de federale regering staat nu de Federale Overheidsdiensten te wachten! De weg ligt wagenwijd open. Hopelijk leren ze wat uit onze staking.