Aan de poort van Inbev Leuven feliciteren de actievoerders elkaar meerdere malen. Net zoals in de oude musketierfilms heeft een groep arbeiders een halve liter gerstenat met de woorden “Eén voor allen, allen voor één”. De gezichten glunderen. De kameraden van Vonk en SP.a Rood die sinds dag 1 de blokkade mee hebben versterkt, krijgen viriele schouderklopjes en oprecht ontroerde handdrukken. “Bedankt voor jullie steun”.
Opgelucht, maar toch met een zeker tegenzin en heimwee wordt de blokkade opgedoekt. Het gebeurt allemaal nogal langzaam. De samenhorigheid gegroeid in 15 dagen onophoudelijke actie wil niet weg. Nochtans is de overwinning duidelijk. De directie heeft haar plan voor de afdanking van 299 personen ingetrokken. De twee dagen van eenzijdig opgelegde tijdelijke werkloosheid op 20 en 21 januari worden uitbetaald. De onderhandelingen met de vakbonden beginnen nu met een blanco blad. Een knieval van de bierreus voor de vastberaden actie van een goed werkend vakbondsfront. Voor de eerste keer sinds het bestaan van de wet-Renault wordt de intentie tot herstructurering ingetrokken onder vakbondsdruk. Het lijfblad van de kapitalisten, De Tijd, ziet het juist: “Dit is een grote overwinning voor de vakbonden”.
Eerste analyse
“Het is een combinatie van zaken die tot dit resultaat heeft geleid”, analyseert een ABVV-secretaris. “Ten eerste is er het feit dat we allemaal aan één zeel hebben getrokken, de vakbonden, de verschillende centrales, de verschillende zetels. Vroeger was de vestiging in Leuven een beetje de achillespees van de vakbondswerking bij AB Inbev. Maar hier is de laatste jaren verandering in gekomen. Er is een goede samenwerking tussen het ACV en het ABVV. Dat heeft de directie waarschijnlijk niet goed ingeschat.” Dan is er de “grote solidariteit van de andere bedrijven en de steun van de publieke opinie.” Een paar dagen geleden kwam de Antwerpse socialistische vakbond voor de voedingssector nog met het voorstel af een stakingsaanzegging in te dienen voor de hele sector. De delegees van de afhandelaars van de luchthaven dachten ook nog aan een solidariteitstaking in de ‘cargo’. De blokkaden voor de Inbev-zetels werkten de laatste dagen als een echte magneet voor delegees en militanten uit andere bedrijven. Dit alles is ongetwijfeld ter ore gekomen van de directie en het patronaat in het algemeen. De weigering van de Duitse en Nederlandse bonden om nog Jupiler te bottelen heeft ook pijn gedaan aan de directie. Ze kozen om het vuur uit de lont te halen.
De drooglegging van de levering van bier, niet alleen in eigen land maar vooral in het buitenland, was al een paar dagen een feit geworden. De gebruikte tactiek van de vakbonden, nl. verder werken en produceren maar de levering en bevoorrading volledig blokkeren, bleek een win-winformule. Het personeel verloor geen loon gedurende de twee weken actie maar de drooglegging was effectief en snel nijpend. De krachtsverhoudingen kantelden met de dag ten voordele van de actievoerders. Dat was een mooi voorbeeld van arbeiderscontrole in actie.
Johnny, een productiearbeider, vertelt ons de ene anekdote achter de andere over die zo opvallende solidariteit. “Verleden zaterdag kwam er hier een vrouw met een mobilhome aan het piket parkeren. We kenden die persoon niet. Ze stapt uit haar wagen en komt ons vragen met hoeveel we hier staan. Dertig mensen, antwoorden we. OK, zegt ze, dan bak ik maar dertig porties scampi’s. Zomaar! Uit solidariteit. Daarna was ze weer weg.” “Veel studenten kwamen hier ook regelmatig aan de blokkade staan. De machinisten van de NMBS-treinen die hier een beetje verder het station komen binnen rijden, lieten steeds weer hun toeters gaan. Dikwijls wuifden de passagiers ook vanuit de trein naar ons piket.”
“In de mate dat de publieke opinie kant koos voor onze acties, begon waarschijnlijk ook de regering te bewegen. De uitspraken van Milquet, Minister van Tewerkstelling, tegen de herstructureringen en de bonussen zijn hier een aanduiding van”, voegt de ABVV man toe.
Durven de strijd tot het uiterste te voeren
“In de laatste dagen hebben we de directie ook enorm onder druk gezet. Onze bereidheid de hele zaak zeer hard te spelen heeft dan ook de doorslag gegeven. Sinds woensdag hebben we geëist dat er niets, maar dan ook niets meer binnen kwam. Ook de schoonmaakploegen konden niet meer komen werken. De hele interne bedrijfsstructuur stortte zo snel ineen.” De duidelijke, eenvoudige en ondubbelzinnige eis die de vakbonden gedurende 15 dagen hebben volgehouden, namelijk de terugtrekking van de afdankingen, heeft ook veel vertrouwen gegeven aan het personeel en de publieke opinie. De vakbonden komen nu versterkt uit dit conflict. De directie is verzwakt maar niet verslagen. Onder de actievoerders heerst er naast een gevoel van overwinning ook wel een grote dosis realisme. “De directie heeft moeten inbinden maar ze zal vroeg of laat weer op de proppen komen met haar saneringen.”
“Een eerste spel is gewonnen. De kaarten zijn nu geschud, maar het spel gaat verder”, vat een BBTK-delegee samen. Net voor de personeelsvergadering die beslist de blokkade op te heffen komt een groep ACV-militanten van de brouwerij Alken Maes aan de poort staan. Alex, de hoofddelegee van ACV Inbev Leuven, spreekt hen gedurende meer dan één uur toe. Ze willen weten hoe zo een overwinning mogelijk is. “Goed luisteren, hé, mannen” vraagt een delegee van die brouwerij bewonderend. Veel werknemers en delegees hebben in de rest van het land deze twee weken met argusogen het conflict bij Inbev gevolgd. Zij hebben ook goed geluisterd. De les ligt voor de hand. Dankzij waterdichte eenheid, grote solidariteit, slimme en harde strijd gekoppeld aan heldere eisen is deze actie gewonnen. De volgende weken gaan uitmaken of die lessen even goed door onze vakbondstop zijn begrepen.
Maatschappelijk debat
Het feit dat AB Inbev een sterk winstgevend bedrijf is dat schandalige bonussen uitbetaalt aan haar managers, bijna geen belastingen betaalt en haar personeel brutaal behandelt, heeft de syndicale actie een grote maatschappelijk dimensie gegeven. Zonder het te willen, hebben de actievoerders “aan politiek gedaan”. De vraag die in vele discussies rond AB Inbev opkwam was: wat voor een economie, wat voor een maatschappij is dit die zoiets toelaat? Hier moet verder op gebouwd worden door de vakbonden. Tegen de achtergrond van een ongeziene crisis van het kapitalisme kan een vakbond zich niet meer beperken tot louter ‘syndicale’ actie en denken. Bredere maatschappelijke actie en denken dringen zich op. Kiezen we voor een maatschappij waar winst centraal staat of voor een maatschappij waar de behartiging van de sociale behoeften van de meerderheid in het midden staat? Deze laatste maatschappij noemen wij: socialisme. De SP.a heeft zich verschillende keren laten zien aan de blokkades. Dat is nieuw, de laatste jaren. Dat is ook goed. Maar op welke manier vertolkt de SP.a de eisen van de werknemers in actie? Protesteren tegen de bonussen en de notionele interestaftrek is ook goed. Maar er is meer nodig om de SP.a weer op de kaart te plaatsen in de vakbeweging. De SP.a moet weg uit het gepruts in de maatschappelijke marge. Een actieve en extraparlementaire campagne rond de vierdagenweek, een vermogensbelasting en de nationalisatie van de banken zou een goed begin kunnen zijn.