De rechterzijde binnen het ABVV probeerde de linkse, democratische vakbondswerking van ACOD Onderwijs Antwerpen teniet te doen. De acties van de militanten slaagden er echter in een eerste slag thuis te halen. Dit verhaal is van belang voor elke syndicalist die voor een democratische vakbondswerking is.

De intrede van Nadine Maréchal

Eind 2003 ging Frank Maerten, provinciaal secretaris van ACOD Onderwijs Antwerpen, op pensioen. Zestien jaar lang had hij aan de militanten de ruimte gegeven om een democratische, vormende vakbondswerking uit te bouwen. Hieruit kwamen vaak linkse ideeën voort, die in strijd waren met de richtlijnen van de top van het ABVV. De militanten van het ACOD Onderwijs in Antwerpen slikten immers niet zomaar alle beleidsteksten. Zij bespraken deze op vergaderingen en formuleerden hun eigen standpunten. Nu Frank Maerten op pensioen ging, dacht de rechterzijde binnen het ABVV die militanten eindelijk terug in de pas te kunnen laten lopen door de aanstelling van een pion als provinciaal secretaris: Nadine Maréchal, de voormalig adjunct-provinciaal secretaris.

Met de aanstelling van Maréchal werd de vakbondswerking stilgelegd. Bestuursvergaderingen waren niet meer nodig volgens Maréchal. Als aanleiding voor deze manoeuvres gebruikte men een externe audit, waarmee de Vlaamse Intergewestelijke van de ACOD probeerde aan te tonen dat er zwaar gefraudeerd was door Maerten en zijn “klein links gevolg”. Tijdens deze opschorting van de vakbondswerking werden tevens twee administratief bedienden ontslagen, waarvan één reeds dertig jaar anciënniteit had!

Inhoudelijk viel de rechterzijde het ACOD Onderwijs Antwerpen aan door te stellen dat zij enkel rekening hielden met hun eigen belangen, met name die van het stedelijk onderwijs. Geformuleerde eisen zouden nooit rekening houden met het gemeenschapsonderwijs. Maar militanten uit het gemeenschapsonderwijs die deel uitmaken van het Gewestelijk Uitvoerend Bestuur, beweren zelf het tegendeel. Bovendien stonden vergaderingen altijd open voor alle geïnteresseerden én kwamen zowel de voorzitter, verslaggever als adjunct-secretaris (Maréchal zelf) uit het gemeenschapsonderwijs.

Reactie van de militanten: algemene ledenvergaderingen

De militanten van het ACOD Onderwijs Antwerpen werden als door de bliksem getroffen. Ze wisten dat ze zich aan een offensief van de rechterzijde binnen de vakbond mochten verwachten, maar dat het zo drastisch zou zijn...

Strijden tegen een hele vakbond leek een onbegonnen werk. Maréchal kreeg steun van de vakbondstop van het ABVV, en had veel beslissingsmacht. Maar met de rug tegen de muur hadden de militanten niet veel keuze. In eerste instantie probeerden ze toch vergaderingen te organiseren, ‘illegaal’, om een verdedigingsstrategie te proberen uitwerken. Zo beslisten ze om een petitie op te starten, waarmee ze hoopten genoeg handtekeningen te verzamelen om een algemene ledenvergadering van het Stedelijk Onderwijs af te dwingen. Hierin slaagden ze ook.

Op de eerste algemene ledenvergadering waren meer dan 150 aanwezigen. Er was een algemene verontwaardiging over de aanpak van Maréchal. Men voelde zich verslagen. Deze ledenvergadering ging echter niet onopgemerkt voorbij: alle betrokkenen werden bij de leiding van de Vlaamse Intergewestelijke van het ACOD geroepen. Op deze bijeenkomst werd vanuit de rechterzijde toegegeven dat er geen sprake was van fraude. De vakbondswerking kon ook opnieuw ‘legaal’ verlopen: alle bestuursvergaderingen mochten opnieuw plaatsvinden. Maar de reeds genomen beslissingen van Maréchal werden niet teruggeschroefd. De twee ontslagen bedienden werden dus niet opnieuw in dienst genomen. Dit compromisvoorstel werd op een tweede algemene ledenvergadering aan de militanten uiteengezet. Zij uitten opnieuw hun verontwaardiging.

Verkiezingen: de rechterzijde en het ‘comité Red Nadine’

Dit was slechts het begin. Op 18 maart vonden ook verkiezingen plaats van het Gewestelijk Uitvoerend Bestuur. Voor de rechterzijde in de vakbond was dit een eerste kans om de democratische werking van het ACOD Onderwijs Antwerpen met de grond gelijk te maken. Maar dan moesten ze wel eigen kandidaten naar voren schuiven, en dat deden ze ook.

Via een e-mail- en telefooncampagne promootten ze een eigen lijst van kandidaten voor het Bestuur. Er werden brieven verspreid, waarin Frank Maerten en “zijn klein links gevolg” zwart werden gemaakt, en waarin werd opgeroepen om te stemmen voor kandidaten die Maréchal en haar ‘noodzakelijke vernieuwing’ steunden. Vervolgens was er een lijst bijgevoegd met alle namen van de kandidaten van de rechterzijde: een scheurlijst. De brief werd verspreid in naam van het ‘Comité Red Nadine’.

Reactie van de linkerzijde

De militanten van de linkerzijde werd opnieuw een slag toegebracht. Hoe konden zij dit tegengaan? Een aantal van hen werkten reeds jarenlang mee aan de opbouw van deze democratische werking en nu voelden zij al hun werk als zand door hun vingers wegglijden. Ze hadden schrik dat de rechterzijde massaal leden van de vakbond zou mobiliseren, die anders nooit geïnteresseerd waren in syndicaal werk, om eenmalig een bolletje zwart te komen kleuren ten voordele van Nadine Maréchal en haar scheurlijst. Bovendien had de rechterzijde een lijst met 28 kandidaten en dus een potentiële volledige vervanging van het vorige Bestuur. Het uittredend Bestuur (de linkerzijde) had slechts 25 kandidaten.

De militanten hadden het gevoel dat ze niet tegen deze bureaucratische machine konden opboksen. Ondanks deze geslagen stemming probeerden ze zoveel mogelijk mensen in te lichten over de campagne van het ‘comité Red Nadine’ en uitleg te geven. Frank Maerten kreeg de scheurlijst ook in handen en vertelde de militanten van het uittredend Bestuur dat hij drie van de kandidaten kende en vermoedde dat zij eigenlijk aan de kant van het uittredend Bestuur stonden. Er werd contact opgenomen en de drie kandidaten verklaarden hun steun. Hierdoor had de linkerzijde dan toch 28 kandidaten.

Maar gezien de banden die Maréchal binnen de SP.a heeft, via haar echtgenoot, en de steun die ze kreeg van de top van het ABVV, vreesden vele linkse militanten dat bussen vol mensen, die nog niet eens de juiste ingangsdeur van het vakbondsgebouw kenden, zouden komen op 18 maart. De bureaucratie van de SP heeft immers de traditie om de overwinning van haar eigen kandidaten te verzekeren door een hoop mensen op te trommelen die anders niet deelnemen aan vergaderingen en dus slecht zijn ingelicht. Dat hoort bij de macht van een bureaucratie.

Overwinning

Op 19 maart kreeg ik ’s ochtends een kort sms-je van een van de militanten van de linkerzijde: “We hebben gewonnen!” Wat onmogelijk leek, was toch gebeurd! De rechterzijde had niet zo massaal kunnen mobiliseren als gedacht. Achteraf bleek bovendien dat sommige kandidaten op de scheurlijst, niet eens wisten dat ze er op stonden – een zware slag voor het imago van Nadine Maréchal.

Deze overwinning is een streep door de rekening van de rechterzijde, maar ook een waarschuwing. Rechts is gealarmeerd en zal ongetwijfeld nog pogingen ondernemen om de werking van ACOD Onderwijs Antwerpen te manipuleren. Zo werd een van de afgevaardigden van het nieuwe Gewestelijk Uitvoerend Bestuur nu reeds op het matje geroepen.

De strijd is dus nog niet gestreden, maar veeleer net van start gegaan. De linkerzijde krijgt door deze overwinning de kans om zich niet alleen te verdedigen, maar ook een tegenoffensief te lanceren. Ze hoeven zich niet neer te leggen bij de ontslagen van de twee administratief bedienden en moeten een eigen eisenbundel en eigen perspectieven opstellen. Er dient dan ook een sectoroverschrijdend overleg te komen, opdat de rechterzijde binnen de vakbond geen kans meer krijgt om goede vakbondswerkingen te boycotten en opdat ACOD Onderwijs Antwerpen bij een mogelijk volgend offensief van rechts, niet alleen staat.