Zaterdag 15 februari 2002 is een datum die geschiedenis zal maken. In meer dan zeshonderd grote steden op de vijf continenten zijn miljoenen mensen op straat gekomen om te protesteren tegen de oorlogsplannen van Bush en Blair. In Europa alleen al zijn er minstens 10 miljoen betogers geteld. CNN schat dat er wereldwijd 110 miljoen mensen hebben geprotesteerd. Dit laatste cijfer is moeilijk na te gaan. Maar het is duidelijk dat van Tasmanië over Dili in Oost-Timor en IJsland tot in Latijns-Amerika en in de Verenigde Staten gigantische hoeveelheden mensen hebben betoogd. Dit was echt de allereerste wereldbetoging in de geschiedenis van de mensheid. En veel kranten spelen een schandalige rol door de cijfers totaal te minimaliseren.

Overal waren de menigtes groter dan verwacht: 500.000 in New York, 500.000 in Berlijn, in Rome was de start van de megaverzameling al gegeven anderhalf uur voor het officiële vertrekuur. Twee à drie miljoen Italianen marcheerden in hun hoofdstad. In Syrië trokken 200.000 mensen door de straten. Noem een stad en er was zeker een of andere actie tegen de oorlog. In Londen verwachtten de organisatoren een half miljoen demonstranten. Het waren er vier keer meer. Journalisten schatten de omvang van de mensenzee in Londen groter dan de menigte tijdens de overwinningsbetogingen aan het einde van de Tweede Wereldoorlog!

Spanje op de bres

Op het Europese vasteland is het ongetwijfeld Spanje dat de hoogste toppen scheert. Meer dan 7 miljoen Spanjaarden protesteerden tegen de oorlogszuchtige opstelling van de rechtse regering van Aznar. Dat is helemaal niet overdreven. De som van de tellingen van de politie van tachtig van de 350 betogingen komt op bijna 5 miljoen betogers. De organisatoren schatten het totaal in deze tachtig steden op 7 miljoen.

Ons Spaanse zusterblad El Militante geeft het volgende verslag: “De menigte heeft zich de straten eigen gemaakt. Hele families, hele wijken, hele steden hebben betoogd. In Madrid is de betoging anderhalf uur voor het officiële vertrekuur vertrokken. Om 22 uur ’s avonds was de betoging nog steeds niet afgelopen. Iets minder dan de helft van de hele bevolking van Madrid en omstreken was op de betoging. De metro was volledig verlamd, net zoals het gewestelijk expressnet. (…) In Barcelona telden we 2 miljoen mensen, dit aantal staat opnieuw voor de helft van de stadsbevolking, de randgemeenten incluis. In Asturië werd er centraal betoogd in Oviedo met 200.000 mensen of 20 procent van de bevolking in de regio, dat is het totale aantal inwoners van de stad. Dat was het beeld in alle steden van Spanje.” Niet alleen stellen de peilingen dat 80 procent van de Spanjaarden tegen de oorlog zijn, maar in de eigen rechtse partij, de Partido Popular van Aznar, spreekt 46 procent zich uit tegen een oorlog zelfs met de zegen van de Verenigde Naties. Zelden heeft een regering zo geïsoleerd gestaan van zijn eigen bevolking.

Net zoals in Italië of in Groot-Brittannië heeft de bevolking hier de terechte indruk dat ze niet meer vertegenwoordigd zijn door hun eigen politici en regering. Niet toevallig waren de betogingen het grootst in die landen die de regering van Bush door dik en dun steunen. Australië heeft al tweeduizend soldaten naar de Golf gestuurd. De Howard-regering probeert al een paar jaren de hulpsheriff te spelen van de Verenigde Staten in de Stille Oceaan. De bevolking pikt dit duidelijk niet. Getuige hiervan de massale deelname aan de betogingen in Melbourne (200.000) en Sydney.

Schrijnende noden versus perverse militaire uitgaven

Deze oorlogsvoorbereidingen leggen de vinger op de zere wonde van de tegenstellingen van het kapitalisme. Enerzijds reusachtige uitgaven aan militair moordmateriaal, anderzijds de schrijnende maatschappelijke noden die niet worden beantwoord. De oorlog in Irak zou 100 à 200 miljard dollar kunnen kosten. Dat is dan nog zonder rekening te houden met catastrofescenario’s op het strijdtoneel die veel meer geld zullen vergen. Hoeveel ziekenhuizen en scholen kan men bouwen met dat geld? Hoeveel kinderen kan men genezen met deze militaire begroting? Daarom dat de betogingen tegen de oorlog meer dan gewoon betogingen zijn voor vrede. Het zijn massale uitingen van protest tegen de gang van zaken in de wereld op alle terreinen, op het sociale vlak, het economische, het ecologische en politieke. Het is niet toevallig dat in Spanje het protest in Galicië tegen de olievervuiling van de Prestige en het schandalige falen van de burgerlijke staat op een natuurlijke manier samenvloeit met het anti-oorlogsprotest.

Deze wereldwijde mensenzee straalt veel macht uit. Dat besef was ook aanwezig bij menig betoger. Het is een terecht gevoel. De betogingen waren in hun grote meerderheid samengesteld uit mensen die leven van hun eigen arbeid en niet dankzij de arbeid van anderen. Het waren betogingen met veel jongeren, maar de meeste deelnemers behoorden toch tot de arbeidersklasse en de lagere middenklasse. Hier ligt de potentiële macht om de maatschappij te veranderen.

Opgepast, gevaar!

Er schuilt echter ook een gevaar in het huidige anti-oorlogsprotest. Er is duidelijk een gedeelte van de anti-oorlogsbeweging dat het protest wil kanaliseren in louter morele verontwaardiging zonder politieke inhoud. Een ander gedeelte heeft illusies in de Verenigde Naties en de vredesdiplomatie van de Europese Unie. Sommige leiders van de vredesbeweging dringen aan op een herwaardering van de Verenigde Naties. De VN zouden volgens hen het laatste woord moeten hebben in een eventuele beslissing over oorlog. Laten wij nog eens duidelijk zijn: met of zonder de zegen van de Verenigde Naties blijft deze oorlog grondig onrechtvaardig, het blijft een plundertocht voor olie. In de Verenigde Naties zwaaien de Verenigde Staten de plak omdat zij de meeste facturen (niet) betalen. De Veiligheidsraad van de VN is in werkelijkheid een kleine veilingzaal waar de regeringen zich per opbod verkopen. Elk lid van de VN-Veiligheidsraad heeft zo zijn prijskaartje. De internationale betrekkingen tussen kapitalistische landen worden niet bepaald door principes of morele overwegingen. Internationale diplomatie wordt beslecht door machtsverhoudingen en geld. Als dat niet lukt ,dan zal de ‘coalitie van de vrijwilligers’, zoals Bush het noemt, eenzijdig ten oorlog trekken zonder dat de VN hier iets zullen tegen kunnen en willen beginnen.

Illusies koesteren en onderhouden in de VN ondermijnt de beweging tegen de oorlog. Het is zelfs mogelijk dat de beweging splitst op basis van deze gevaarlijke illusies, eenmaal de oorlog begint met een VN-mandaat. De verklaring van de EU van maandag 17 februari toont aan dat de zogenaamde ‘vredesduiven’ in Europa, namelijk Frankrijk, Duitsland en België, de mogelijkheid van oorlog niet schuwen. In werkelijkheid gaat deze verklaring van de EU verder dan VN-resolutie 1441 die het slechts heeft over ‘ernstige gevolgen’ in het geval Irak over massavernietigingswapens blijkt te beschikken. De EU heeft het nu over de mogelijkheid van het ‘gebruik van geweld’ tegen Irak. Het zijn diezelfde landen van de EU die momenteel nog dwars liggen in de VN. Maar met hun verklaring geven ze onmiskenbaar te kennen dat ze hun standpunt in de VN eventueel wel willen veranderen. Ze verlangen alleen wat meer omkoopgeld en andere voordelen onder de tafel. De VN zijn geen hulpmiddel in de strijd voor vrede. Integendeel, ze zijn de wegbereiders van de oorlog.

Betogen met een duidelijke visie

Betogingen zijn goed maar onvoldoende op zichzelf. Ze moeten de aanzet zijn voor een massale beweging tegen de oorlog. Hiervoor is echter een politieke en organisatorische uitdrukking nodig. De vorming van anti-oorlogcomités in de scholen, op de werkplaatsen en in de wijken, moet hieraan beantwoorden. Zo kan de beweging uitgediept en verbreed worden. Maar als marxisten werken wij ook aan het optillen van het politieke niveau, aan de formulering van socialistische eisen en aan het verbinden van het anti-oorlogsprotest met de arbeidersbeweging. Onder het kapitalisme worden oorlogen gevoerd voor de verovering van markten, grondstoffen, invloedssferen. De kruistocht van Bush is slecht een extreme uitdrukking van deze onvermijdelijke logica van het kapitalisme.

Kapitalisme staat voor oorlog. Aan deze vaststelling is geen ontsnappen aan. Daarom werkt Vonk in België en internationaal aan de omvorming van de anti-oorlogsbeweging in een strijd tegen het imperialisme en tegen het kapitalisme. Nu reeds, nog voor de oorlog is begonnen, is er een wereldwijde beweging tegen het imperialisme. Dat stemt ons optimistisch. Er is echter nog veel werk voor de boeg. Sluit daarom aan bij Vonk en strijd met ons voor een andere wereld. Deze wereld heeft zelfs een naam: het socialisme.