Op 15 februari verzamelden vakbondsafgevaardigden uit alle Electrabel-vestigingen om actie te voeren aan het hoofdkwartier in Brussel. Iets voor 11u30 bezetten de manifestanten een tijdje de Regentlaan. Die dag gingen de vakbonden en bedrijfsleiding opnieuw rond de tafel zitten om te praten over de toekomst van het personeel. Het vakbondsfront gaat er niet mee akkoord dat Electrabel de CAO-besprekingen wil ombuigen tot onderhandelingen over een reorganisatie en het afvloeien van 2.200 personeelsleden. De vakbonden willen niet praten over ontslagen. Ze vinden dat een personeelsoverschot opgelost moet worden door arbeidsduurvermindering, het vermijden van overuren en een daling van de pensioenleeftijd. Volgens de CAO is de werkzekerheid van het personeel een verworven recht. Ook willen ze beletten dat er een nieuw (lees slechter) personeelsstatuut komt voor mensen die in de toekomst worden aangeworven. Blijkbaar is de sociale onrust bij Electrabel van zulke aard dat dezelfde dag gedelegeerd bestuurder van Electrabel Willy Bosmans in audiëntie werd ontvangen bij koning Albert II.
We hadden een gesprek met André Debacker (AD), ABVV Gazelco Syndicaal Afgevaardigde bij Electrabel Antwerpen.
Vonk: Wat is men nu eigenlijk precies van plan bij Electrabel? Men zou 2.200 mensen willen ontslaan, maar hoe?
AD: Door de liberalisering van de energiemarkt en de hedendaagse patronale logica zijn er heel wat mensen bij Electrabel die werk doen dat niet meer tot de “core business” behoort. Veel 50-plussers houden zich bezig met elektriciteit- en aansluitingen. Ze vormen voor de patroon de duurste werknemers, zeker in de lage barema’s. Ze blijven heel hun loopbaan hetzelfde werk doen, maar verdienen meer naarmate ze er meer dienstjaren hebben opzitten. Dergelijke jobs kan de patroon gemakkelijk uitbesteden, omdat hij vindt dat hiervoor geen specifieke bedrijfsgebonden kennis nodig is. Het management wil er dus vanaf, via een systeem van loopbaanonderbreking vanaf 57 jaar, waarbij je ongeveer 75% van je laatste loon overhoudt. Op je 59ste kan je op prepensioen en op je 60ste op pensioen. Deze regeling zou voor 50% van die mensen gelden. De patroon wil ook een deel naar andere bedrijven binnen de sector doorsassen en 60% van de mensen omscholen om een andere job te laten uitoefenen binnen het bedrijf. Het energiedecreet spreekt van de opsplitsing van het netbeheer (degenen die instaan voor de kabels) en de levering (degenen die de meter plaatsen). Vandaag doet dezelfde persoon beide. In de toekomst zal je mensen krijgen die niets anders doen dan meters plaatsen. De distributeur zal ook de meterstand niet meer mogen opnemen, daarvoor wordt een apart bedrijf opgericht, waarschijnlijk een zuivere intercommunale. Ook het binnenbrengen van de kabels en het onderhoud ervan op straat worden opgesplitst.
Het gevolg van deze operatie is dat mensen omgeschoold moeten worden om nieuwe taken op zich te kunnen nemen. Anderzijds zit de directie te vissen naar informatici, maar die zijn niet makkelijk te vinden omdat er voor hen interessantere jobs zijn. Ze outsourcen alles wat ze kunnen, ook de boekhouding, de commerciële diensten en zelfs het callcenter dat ze enkele jaren geleden oprichtten omdat ‘de loonkost veel te hoog is’. Wij argumenteren dat wanneer je het aantal geproduceerde megawatt deelt door het aantal personeelsleden, deze verhouding bij Electorale veel hoger ligt dan waar ook ter wereld. We zijn misschien wel duurder dan een werknemer in Duitsland of Frankrijk, maar daar bestaan heel andere criteria. De productiviteit ligt bij ons veel hoger. In België produceer je 1 megawatt met 0,8 personeelslid; in Frankrijk heb je daarvoor 2,2 personeelsleden nodig. Zelfs als we hier het dubbele zouden verdienen, zijn we nog altijd goedkoper. Als je de nettowinst deelt door het aantal personeelsleden kom je nog altijd op een winst van 2,4 miljoen per werknemer. Als je immers 34 miljard nettowinst per jaar boekt in een land dat een voorschoot groot is, moet je tegen mij niet komen leuteren dat er onvoldoende winst gemaakt wordt en dat de loonlast te hoog is. Trouwens, zij hebben de vroegere CAO’s meeondertekend. Tenslotte is de productiviteit meer gestegen dan de lonen.
Vonk: Ondertussen werd bekend gemaakt dat de omzet van de groep Suez Lyonaise des Eaux (waartoe Electrabel behoort) in 2000 met 36 procent is gestegen. Dit is te danken aan drie factoren: 21,2 procent is het gevolg van overnames, 12,3 procent van de interne groei en 2,6 procent van de wisselkoersschommelingen. In de Benelux kende de activiteit Elektriciteit en Gas een omzetgroei van 46,8 procent. De volumes die Electrabel verkocht aan industriële klanten buiten België stegen met 66 procent en in België bedraagt de verhoging 7,2 procent. Desondanks wil Electrabel de lonen drukken door een nieuw statuut in te voeren voor de nieuwe aanwervingen. Kan je daar wat meer over vertellen?
AD: Het argument luidt dat er andere vergoedingen komen in plaats van puur geld zodat degenen met het nieuwe statuut op jaarbasis even veel zouden verdienen als de rest. Maar voor Electrabel zullen de loonmassa en de loonkosten dalen. Men wil mensen in delfde sector die onder hetzelfde paritair comité vallen verschillend verlonen. Probleem is dat je op die manier de groep die onder de oude regeling valt tientallen jaren hypothekeert. Zolang de nieuwe groep de oude niet heeft ingehaald op vlak van loon en werkomstandigheden kan je voor de eerste groep niks meer doen en dat is onwerkbaar. De patroon zegt dat niets belet om in de toekomst de nieuwe statuten gelijk te trekken met de oude, maar bedoelt in feite het omgekeerde: de oude aanpassen aan de nieuwe. Dan gaan voor de statutaire agenten de extralegale voordelen in het gedrang komen, wat natuurlijk op felle tegenstand zal stuiten bij deze “oudgedienden”. Maar momenteel is het zeer moeilijk om de mensen in beweging te krijgen omdat hun statuut niet rechtstreeks bedreigd wordt.
Vonk: In een persmededeling van 6 februari zegt het ABVV dat het doel van het overleg het waarborgen is van de bevoorrading van het land, maar dit zou enkel kunnen in een sereen sociaal klimaat met een beter geprogrammeerde en gereguleerde liberalisering om problemen te vermijden zoals die in Californië. Is een gereguleerde liberalisering geen contradictio in terminis? Moeten de vakbonden geen standpunt tegen liberalisering tout court innemen?
AD: Ten eerste is men in de Verenigde Staten ook tot de vaststelling gekomen dat een volledig geliberaliseerde en ongecontroleerde energiemarkt niet werkbaar is. Men zal dus een overheidsapparaat in het leven moeten roepen om de basisrechten van de bevolking te garanderen. Wanneer zij stroom wensen en deze ook betalen, hebben zij ook het recht op levering. Het grote gevaar van een ongecontroleerde liberalisering is dat de producenten niet langer investeren in hun energiepark. Ondanks het feit dat er op Belgisch vlak een reservecapaciteit bestaat van +/- 19% zal de overheid erop moeten toezien dat dit niveau in de toekomst gehandhaafd blijft. Wat de vakbond betreft... principieel is het ABVV tegen liberalisering, dus ook op het vlak van de energiemarkt. Maar we moeten vaststellen dat dit een Europese regelgeving is en deze materie op Europees vlak moet besproken worden. Het is onmogelijke voor Gazelco om deze Europese regelgeving terug te draaien op nationaal vlak.
Vonk: Er is in de pers opnieuw sprake van stroomonderbrekingen. Gaan die er daadwerkelijk komen? En wat gaan de vakbonden nu verder ondernemen?
AD: Tijdens vakbondsacties in stormachtige sociale conflicten is alles mogelijk! Maar ik ga ervan uit, of hoop althans, dat de patroons met hun onbezonnen maatregelen, die zij onder het mom van een opgelegde liberalisering (die zij toch zelf gewenst hebben?!) willen nemen, de vakbonden niet tot het uiterste zullen drijven. En dat door hun optreden de bevolking niet zal gegijzeld worden.