Het moest ervan komen. Na maandenlange provocaties, speldenprikken en aanvallen van de bazen tegen het brugpensioen, de koopkracht en de arbeidsorganisatie is er een einde gekomen aan het geduld van de vakbondstop. Het geduld van vele arbeiders en bedienden was echter al lang op.
De twee grote vakbonden hebben uiteindelijk beslist om op dinsdag 21 december een nationale interprofessionele betoging te organiseren in Brussel. Dat dit midden in de discussies over het nieuwe interprofessionele akkoord voor de twee volgende jaren plaatsvindt is nogal uniek. Het is de eerste keer dat zoiets gebeurt. Een ziedend patronaat bewijst dit.
Vonk en haar militanten in de vakbonden pleiten er al jaren voor dat de IPA-onderhandelingen geschraagd worden door effectieve mobilisatie van de arbeiders en de bedienden om zo de krachtsverhoudingen om te buigen. Die richting blijken de vakbondsleiders nu in te gaan.
Belangrijk ook is dat ter voorbereiding van de nationale betoging er eveneens regionale acties worden aangekondigd. In Charleroi gaat het ABVV op maandag 13 december een betoging organiseren. De arbeiders van AGC Automotive (voormalig Splintex) die de laatste week hard van leer gaan tegen de afdanking van 1 op 3 collega’s, zullen de kop nemen van de stoet. De Algemene Centrale (AC) van het ABVV in Limburg plant dezelfde dag ook een actie. De vakbonden van de non-profit hebben ook beslist om hun derde vrijdagbetoging van 17 december te verplaatsen naar 21 december. Zij zullen staken die dag. Terwijl we dit schrijven krijgen we nieuwe berichten binnen van sectoren die in staking gaan die dag, bijvoorbeeld het bewakingspersoneel aangesloten bij de AC.
Veel duidt op een verandering van de stemmig bij belangrijke lagen van de arbeidersklasse, niet alleen in de privé-sector maar ook in sommige openbare diensten. Zo waren er de spontane stakingen in postkantoren tegen de Georoute en de nationale staking in dezelfde sector ter verdediging van het akkoord voor arbeidsduurvermindering naar 36 uur. Verder voerde het personeel van het openbaar vervoer in Brussel, Charleroi en Oost-Vlaanderen koppig acties tegen de onmenselijke werkdruk. Ook hier is de emmer aan het overlopen. Op het congres van de AC werd al gewaarschuwd dat de mensen op straat gingen komen als er aan de koopkracht geraakt wordt. “De mobilisatie zal niet moeilijk zijn”, voegde de nieuwe leider van de AC, Alain Clauwaert, hieraan toe.
De duizenden militanten en delegees die de petitie hebben getekend en verspreid van het Gemeenschappelijk Vakbondsfront van Fortis AG voor de verdediging van het brugpensioen en de koopkracht, hebben eveneens bijgedragen aan die druk van onderuit op onze vakbonden. En de prachtige beweging in de non-profit heeft natuurlijk moed gegeven aan veel syndicalisten.
De inzet is immers groot. Want wat wil het patronaat eigenlijk? Niet minder dan geen loonsverhoging voor de volgende twee jaren, de arbeidstijd annualiseren en het brugpensioen afbouwen. Wat de koopkracht betreft, heeft de Centrale Raad voor het Bedrijfsleven (CRB) berekend dat er slechts een marge van 5,3 procent is voor de verhoging ervan. Dit cijfer bevat zowel de geplande indexering als de baremieke verhogingen. Maar midden in de onderhandelingen kwamen de cijferaars van de CRB vertellen dat dit percentage naar beneden herzien moet worden. Koren op de molen van de bazen dus. Er zou slechts een marge bestaan van 5 procent. Het patronaat zegt dat er geen sprake meer kan zijn van loonsverhoging in de volgende twee jaar buiten de afgevlakte indexering. Voor het brugpensioen wil het patronaat zich niet engageren om dit stelsel nog toe te passen na juni 2005. De bazen willen het regeringswerk hierover afwachten dat begin 2005 van start gaat. De plannen van de regering bestaan uit een zachte maar zekere sloop van het brugpensioen. Wat de arbeidsorganisatie betreft, willen de patroons de arbeidstijd annualiseren. Dit betekent dat de arbeidstijd niet meer op wekelijkse basis wordt afgesproken (bijvoorbeeld 38 uur per week) maar op jaarbasis. Zo kunnen overuren op piekmomenten van de productie gepresteerd worden zonder overleg met de vakbonden en zonder dat ze ook berekend worden als overuren maar als gewone uren. Het is dus de harde eisenbundel van de bazen die de onderhandelingen voor het IPA doet kantelen.
We staan wel degelijk voor een keerpunt in de sociale strijd in België. Nederlandse toestanden van verhoogde massamobilisatie mag men nu ook in België verwachten. Om dit echter mogelijk te maken moet er een duidelijker ordewoord afgedwongen voor 21 december. Als we een grote betoging willen, moet er die dag gestaakt worden in de bedrijven. Het voorstel van een 24-urenstaking moet nu op tafel komen in alle sectoren en centrales. Ook moet de mobilisatie voorafgegaan worden door grootscheepse verspreiding van pamfletten en informatievergaderingen op de werkplaatsen tijdens de werkuren. Alle personeelsleden moeten hierbij betrokken worden.
Vooral moet de eisenbundel van de vakbonden scherper zijn. De loonstop moet doorbroken worden. Het minimumloon moet minstens met 10 procent omhoog. Het brugpensioen moet mogelijk blijven vanaf 52 jaar in geval van herstructurering en moet in het algemeen op 55 jaar toegestaan worden. Pensioen dient mogelijk te zijn op 60 jaar na 40 jaar dienst. En wat de arbeidstijd betreft, die moet naar beneden om de werkdruk te verminderen maar ook om werklozen aan een job te helpen. De invoering van de 35-urenweek als een stap naar de 32 uren moet daarom pronken op onze spandoeken.
Ten slotte nog dit. In Nederland hebben de vakbonden, in het bijzonder de FNV, de resultaten van hun onderhandelingen de laatste jaren steeds aan een referendum van de leden onderworpen. Het minste dat we kunnen verwachten, is dat onze vakbondsleiders hetzelfde doen met een eventueel nieuw IPA-akkoord. Beter zou natuurlijk zijn dat dit op algemene vergaderingen op de werkvloer wordt beslist. Een referendum zou echter al een stap zijn naar een betere democratische werking van de vakbonden.
Vooruit dus naar een massale betoging op 21 december in Brussel gekoppeld aan een 24-urenstaking en met een scherpere eisenbundel. Laten we de bazen eens laten zien wie hier in dit land maar best inbindt!