Het 53e congres van de CGT (voormalige communistische vakbond), dat eind maart werd gehouden, betekende een keerpunt in de geschiedenis van deze confederatie. De 942 afgevaardigden waren verdeeld over een linkse en een rechtse vleugel, die vier dagen lang met elkaar in conflict kwamen. Vooral de linkervleugel bleek sterker en offensiever dan ooit, ook al slaagde de rechtervleugel erin de leiding in handen te houden en een van haar eigen mensen, Sophie Binet, als algemeen secretaris aan te stellen.

In het regeerakkoord 2019-2024 van de regering-Jambon werd een paragraaf opgenomen om een gegarandeerde dienstverlening te verzekeren bij De Lijn. Met het decreet van 28 mei 2021(…) “wat betreft de continuïteit van de dienstverlening van de Vlaamse Vervoersmaatschappij – De Lijn in geval van staking” werd dit doel gerealiseerd.

De eerste ronde van de presidentsverkiezingen in Turkije heeft geen duidelijke winnaar opgeleverd. De huidige president Erdogan van de AKP (met 49,3 procent van de stemmen) wordt voor het eerst gedwongen aan een tweede ronde mee te doen. Zijn rivaal wordt Kemal Kılıçdaroğlu van de CHP, de Republikeinse Volkspartij. Deze verkiezing was een zware strijd voor de AKP, die Turkije al 20 jaar regeert, en toch werd Erdogan niet van de macht verdreven.

Het 53e congres van de CGT (voormalige communistische vakbond), dat eind maart werd gehouden, betekende een keerpunt in de geschiedenis van deze confederatie. De 942 afgevaardigden waren verdeeld over een linkse en een rechtse vleugel, die vier dagen lang met elkaar in conflict kwamen. Vooral de linkervleugel bleek sterker en offensiever dan ooit, ook al slaagde de rechtervleugel erin de leiding in handen te houden en een van haar eigen mensen, Sophie Binet, als algemeen secretaris aan te stellen.

Het is nu al even geweten dat de onderwijssector dringend om middelen en een verhoogd budget smeekt. Ook bij het hoger onderwijs is dit het geval. De VUB heeft bijvoorbeeld aangekondigd dat ze dit jaar aan €14.8 miljoen budget tekort zullen komen, de UGent stelt dat ze dit jaar €13.6 miljoen tekort komen, nadat ze al €9 miljoen euro hadden weten te besparen in 2022. In plaats van echter voor een hoger inkomen te pleiten, en voor meer overheidsgeld, richten de universiteiten hun pijlen op personeel en studenten.

De drie maandenlange mega-betogingen en stakingen werden door een Frans dagblad beschreven als een echte ‘levée en masse’. Deze ‘massale lichting’ verwijst naar de massale dienstplicht tijdens de Franse revolutie van 1789 ter verdedigen tegen de militaire inval van de conservatieve Europese grootmachten. De vergelijking is een beetje overtrokken, maar beschrijft goed de zelden geziene opwelling van protest van de werkende bevolking, jong en oud, tegen de verhoging van de pensioenleeftijd van 62 naar 64 jaar.

Enkele weken geleden had ik het voorrecht om het Nationaal Congres van de Britse kameraden van de IMT te mogen bezoeken. In Groot-Brittannië kennen we een echte doorbraak, en naderen we de kaap van 1000 leden. Het was een enorm inspirerend evenement, met 400 deelnemende kameraden, waarvan ik vol met nieuwe ideeën en motivatie ben teruggekeerd.

Bij de bezoeken aan de piketten werd duidelijk dat vele stakers er zich terdege van bewust zijn dat hun strijd met argusogen gevolgd wordt door de gehele sector. Als het bij Delhaize lukt, dan zijn Carrefour en Colruyt de volgende. De tijd is méér dan rijp om de strijd uit te breiden. De stakers zijn al overtuigd, nu de leiding van sommige vakbonden nog.

De komende periode zal iedereen die strijdt tegen racisme, seksisme, homofobie, islamofobie, en andere vormen van onderdrukking, goed moeten nadenken en discussiëren op welke termen we de ‘cultuuroorlog’ die de rechterzijde op ons afstuurt zullen voeren.

Zoveel onverzettelijkheid zijn we niet gewoon in Europa. Meestal hoopt met name de leiding van de vakbonden dat er na enige tijd een compromis kan onderhandeld worden. Als dat niet onmiddellijk lukt hebben zij sterk de neiging om het proces te verleggen naar het juridische vlak of naar nieuwe wetsvoorstellen. Nu is er op zich niets verkeerds aan de klassenstrijd te voeren op zoveel mogelijk terreinen. Op éen voorwaarde: dat men dit niet doet ten koste van hetgeen waarin wij weten dat wij het sterkst staan: massale mobilisatie door stakingen en betogingen. Altijd is dat laatste doorslaggevend als we willen winnen.

Naar aanleiding van de vertoning van de gedigitaliseerde film van Robbe de Hert “De dokstaking van 1973” in de Studio-Cinema op dinsdag 18 april 2023 hadden we volgend gesprek met wellicht de laatste overlevende protagonist van deze strijd: Frans Wuytack.

Zoals het er nu uitziet, valt het merendeel van de huishoudelijke taken en zorgtaken op de schouders van vrouwen. Om deze last te beëindigen, moeten we de samenleving transformeren om deze taken te automatiseren en te socialiseren. De strijd voor bevrijding is een strijd voor revolutie.

Vijftig jaar geleden, op 6 apriil 1973, startte de ‘dokstaking’, ‘een van de grootste sociale conflicten na de wereldoorlog’ volgens de toenmalige Gazet van Antwerpen. Patrick Humblet schetst het verloop en de inzet van deze krachtmeting tussen de dokwerkers enerzijds en het haven -en staatsapparaat en de vakbondsbureaucratie anderzijds.

Zullen de werknemers van Delhaize zonder meer hun arbeidsvoorwaarden behouden bij uitbesteding? Is een 'Wet Delhaize' nodig? Patrick Humblet fileert de juridische kant van de strijd van de Delhaiziens- en -iennes. Conclusie: "Als we echt willen dat werknemers niet langer als vee kunnen verhandeld worden, dan hebben we geen nood aan een Delhaizewet, een Renaultwet 2.0. en ander gepruts in de marge maar moeten we gaan voor echte ondernemingsdemocratie, voor een fundamentele wijziging van het Systeem."

Het conflict bij Delhaize wordt gekenmerkt door een hardnekkigheid die al lange tijd niet meer gezien is in de Belgische klassenstrijd, zowel van de kant van het patronaat als van de prompte (stakings-) reactie van de werknemers. We voerden een gesprek met Anik, vakbondsafgevaardigde va n een Delhaize vestiging in Berchem. 

Op zaterdagochtend 14 januari heeft een grote meerderheid van de leden van NewB, een Belgische coöperatieve bank, besloten de bankactiviteiten van de coöperatie te verkopen. Dit gebeurde aan de Vlaamse commerciële bank VDK. Deze beslissing maakt een einde aan een decennium van hoop van een deel van de arbeidersbeweging en de coöperatieve beweging om een ethisch alternatief op te bouwen voor de banken die verantwoordelijk waren voor de economische crisis van 2008.

De activering door de regering van het grondswetartikel 49.3 (waarmee de regering het parlement omzeilt en de pensioenhervorming doordrukt ) op donderdag 16 maart betekende een keerpunt in de ontwikkeling van de strijd tegen de pensioenhervorming. Deze forcing werd door grote delen van de bevolking terecht als een belediging en een provocatie - en zelfs als te veel - ervaren.

Zoals gebruikelijk in de eindejaarsperiode trokken meer dan 2 miljard Chinezen naar huis om het Chinese nieuwjaar te vieren. Het zal voor velen even rusten zijn na een bewogen jaar. Het volgende ziet er niet veel rustiger uit.

De Provinciale Statenverkiezingen (de verkiezing van de parlementen in de 12 provincies, die op hun beurt de leden van de Eerste Kamer of Senaat verkiezen) hebben, net als in 2019, voor een aardverschuiving gezorgd. De tussentijdse test voor kabinet- Rutte IV eindigde met verlies voor de kabinetspartijen, waarbij de BoerBurgerBeweging (BBB) het vacuüm wist op te vullen. Een analyse.

Interview met Luis Peña in Lima (IMT Peru).

We publiceren de Facebook post van Jalil B, secretaris van de Franstalige christelijke bond CNE in de handel. Hij legt uit dat "het niet alleen solidariteit die nodig is omdat het verder gaat dan deze bedrijven, in zekere zin gaat het verder dan de strijd in de sector, het is een strijd van de hele arbeidersbeweging. De steun aan het personeel van Mestdagh en Delhaize betekent ook het verdedigen van onze verworvenheden en de krachtsverhouding van de arbeidersklasse."

Vormings- en discussiedag "Marxisme 2023". Identitaire politiek kan ons niet bevrijden van de onderdrukkingen. Een revolutionnaire benadering is echter nodig die het racisme, het seksisme en andere vormen van onderdrukking radikaal aanpakt. Kom erover discussiëren en organiseer je samen met ons. Meer info vind je op de affiche.

Een onderzoek van het Brusselse dagblad Le Soir bracht een groot corruptieschandaal aan het licht waarbij syndicalisten in hoge posities en politici van linkse partijen betrokken zijn. In aanloop naar het wereldkampioenschap voetbal van 2022 zouden zij geld hebben ontvangen in ruil voor het verdedigen van het imago van Qatar.

De oorlog in Oekraïne is één jaar bezig en het einde lijkt niet in zicht. Velen stellen zich daarom de vraag: Wat kunnen “we” eraan doen? Hoe kunnen we de moedige Oekraïense bevolking helpen? Hierin zit echter een denkfout. Wie zijn “we”? De gewone bevolking heeft geen wapens, dat hebben alleen de verschillende kapitalistische staten, die elk hun eigen prioriteiten en belangen hebben.

Zoals altijd bij dergelijke tragedies had de directe oorzaak misschien een natuurlijke oorsprong, maar het niveau van dood en lijden is van menselijke makelij. De arbeidersklasse moet cynische oproepen tot zogenaamde "nationale eenheid" verwerpen en in plaats daarvan de echte schuldigen met de vinger wijzen en zich organiseren om een einde te maken aan hun moorddadige wanbeleid.

Naar aanleiding van de 80-jarige herdenking van de overwinning van het Rode Leger op nazi-Duitsland in Stalingrad, herpubliceren we een artikel uit 2005. Daarin analyseren we hoe het fascisme verslagen is. Niet de landing in Normandië, maar wel de overwinning in Stalingrad en het Oostfront, waren militair beslissend.

Meer dan dertig jaar lang hoefden de Europeanen zich geen kopzorgen te maken over de inflatie. Eind 2020 kwam hier verandering in. Het is uiteraard niet louter een Europese aangelegenheid, heel de wereld is vandaag in de ban van een torenhoge inflatie. Voor marxisten is het duidelijk: de inflatie is een reflectie van de diepe crisis van het hedendaagse kapitalisme.

In december 2022 lijkt de inflatie in België, dankzij een wat lagere energiefactuur, over de piek heen, maar het zakt slechts terug tot 10.35%. Niet vergeten: de vergelijking wordt gemaakt met december 2021, toen het leven ook al een stuk duurder was dan het jaar voordien. De conclusie is dat de inflatie torenhoog blijft. Ook andere landen kampen met dit probleem. In de Verenigde Staten kwam de inflatie (CPI) in november 2022 uit op 7.11%, in Groot-Brittannië was dat 9.38%. In de eurozone piekt de inflatie in november 2022 op 8,4%.

Per definitie betekent inflatie de devaluatie van een munt; met het zelfde geld kunnen minder goederen en diensten worden gekocht dan voorheen. De koopkracht van de lonen is dus afgenomen. Zelfs als arbeiders een hoger loon kunnen krijgen, blijft dit meestal achter bij de stijging van de huren en de rekeningen, waardoor het reële inkomen van de huishoudens daalt. Voor de bedrijven zijn de gevolgen gemengd. Sommigen (de energiebedrijven) maken net superwinsten, anderen krijgen te maken met grote problemen omdat de grondstoffen die zij gebruiken sterk in prijs zijn gestegen en zij dit niet volledig kunnen doorrekenen in de prijzen door de gedaalde koopkracht. Ook bij de bedrijven is het meestal een verhaal van de groten die winnen en de kleinsten (in het bijzonder de middenstand) die onderuitgaan.

Voor de deelnemers aan deze betoging was het echter duidelijk: zij willen meer acties om hun eisen kracht bij te zetten. Dat is positief. « Wij stoppen niet » was de syndicale slogan van de dag. Maar in het hoofd van de vakbondsleiding heeft dit een andere invulling. Vanuit strategisch oogpunt betekent « Wij stoppen niet’, zeer weinig. Het is een passieve en routineuze houding. Concreet betekent dit een reeks acties voor de partijhoofdkwartieren en andere stunts in de volgende maanden. Er is meer nodig, veel meer.

Op dinsdag 31 januari 2023 organiseert de non-profitsector een nationale betoging te Brussel. Tegen het personeelstekort en de hoge werkdruk en voor betere loon- en arbeidsvoorwaarden. Zowel ACV-Puls als BBTK roepen hiervoor op. Er is nood aan bijkomende investeringen, klinkt het, een duidelijk plan voor de toekomst, meer aanbod en kwaliteit voor iedereen.

Er bestaan andere soorten invasies dan het militaire type waar Rusland zich sinds februari aan waagt. Sinds Oekraïne zich in 2014 met luidruchtige steun van de EU en de VS richting het NATO-bloc keerde, is de invloed van het Atlantisch imperialisme er alleen maar toegenomen. De enige redding voor de Oekraïense en Russische werkende klasse is zich te keren tegen zei die deze oorlog begonnen zijn: de kapitalisten in Kiev en Moskou.

Verleden weekend ging de jaarlijkse herinneringsmars in Berlijn ter ere van Rosa Luxemburg, Karl Liebknecht en alle andere slachtoffers van de repressie tegen de Duitse Revolutie van 1918-19 door. Die revolutie maakte een einde aan de Eerste Wereldoorlog. Elk jaar trekken tienduizenden door de straten van Berlijn het revolutionaire einde van de Eerste Wereldoorlog te eren. In dat opzicht zijn de gelijktijdige gebeurtenissen in Munchen en de regio Beieren bijzonder interessant. De Duitse Revolutie kende daar haar meest ontwikkeld stadium.

De onwettige regering van Dina Boluarte in Peru heeft in verschillende regio's de noodtoestand uitgeroepen en in Puno de avondklok ingesteld in verband met de aanhoudende protesten tegen de staatsgreep.

Op 7 december 2022 werd in Peru de linkse president Pedro Castillo door een parlementaire coup afgezet en gevangen genomen. Sindsdien is er een bloedserieuze partij armworstelen aan de gang tussen de Peruaanse massa’s en het oligarchische staatsapparaat.

Wat kunnen we van 2023 verwachten?

Het is onrustig in de winkelstraten. Bij steeds meer winkels zijn de werkers het spuugzat om keihard te werken voor een hongerloon. Bij de Bijenkorf vinden al weken stakingen plaats; afgelopen week werden ze vergezeld door stakende werkers in de drogisterijen. Vandaag was de landelijke stakingsdag, met een manifestatie in Utrecht.

De stemming op het Jaarbeursplein in Utrecht was goed en strijdbaar. Het weer hielp gelukkig goed mee. Er waren bussen uit andere steden gekomen om de stakers te mobiliseren, die op de landelijke stakingsdag met een aantal honderd waren bijeengekomen. Er waren medewerkers aanwezig van de Bijenkorf, Etos, Holland & Barrett, Kruidvat en Trekpleister. Er waren relatief veel jonge stakers aanwezig, soms zelfs van onder de 20 jaar, die in gesprekken aangaven dat ze er waren in het belang van alle collega’s. Een positief teken van veranderend bewustzijn onder jonge werkers, wat overeen komt met berichten dat er meer jongeren aansluiting zoeken bij de vakbond.

De Russische Revolutie luidde een bloeiperiode in van creatieve uitdrukking in alle kunsten, maar vooral film werd naar nieuwe hoogtes gebracht; onder meer door Dziga Vertov en Sergei Eisenstein, die film beschouwden als een wapen van klassenstrijd. Ondanks dat de ontwikkeling ervan werd afgebroken door de stalinistische degeneratie van het regime, blijft de erfenis van de Oktoberrevolutie op het gebied van cinema tot op de dag van vandaag aanwezig.

De Franse filosoof Louis Althusser (1918-1990) wordt vaak beschouwd als een ‘structureel marxist’, die het marxisme combineerde met het structuralisme en Marx ‘herinterpreteerde’. Hoe moeten we zijn werk beschouwen? Een kritische analyse. We vertaalden dit artikel van de Oostenrijkse zusterorganisatie van Revolutie, Der Funke, dat kritisch kijkt naar deze academisch marxist, die als het ware de weg vrijmaakte voor post-structurele en postmoderne denkers. Het eerste deel van de tekst werkt de basis van de marxistische filosofie uit. Het tweede deel vergelijkt deze met het denken van Althusser en in deel 3 wordt er gekeken naar de praktische gevolgen ervan, bijvoorbeeld met betrekking tot de theorieën van de revolutie en de staat.

Sandrine Collard, wereldvermaard specialiste van fotografie in Afrika, toont in het fotomuseum Antwerpen een kroniek van de lange en turbulente geschiedenis van de fotografie in het koloniale Congo.

Marxisten zijn geen waarzeggers; wij kunnen niet met zekerheid zeggen hoe een socialistische maatschappij er uit zal zien. Toen men aan Frederik Engels vroeg hoe de familie er zou uitzien onder het socialisme antwoordde hij: “De aard van de familierelaties onder het socialisme zal worden bepaald nadat een nieuwe generatie is opgegroeid. Die zullen zich geen zier aantrekken van hetgeen we nu denken dat zij zouden moeten doen. Zij zullen hun eigen praktijk, cultuur en publieke opinie ontwikkelen en daarmee basta.” De maatschappij wordt niet vorm gegeven door de speculaties van voorbije generaties, maar door de beslissingen en de handelingen in het heden. Toch is er meer mogelijk dan mooie wensdromen. Marxisten gebruiken het dialectisch materialisme om de menselijke ontwikkeling te analyseren. Daardoor kunnen we hypothesen maken over de toekomst, gebaseerd op feiten van het heden en het verleden. Zo kunnen toch heel wat lessen getrokken worden uit de Russische revolutie en revoluties in andere landen, ondanks de Stalinistische ontaarding ervan (zie kader). Maar we zullen ook de huidige maatschappij bestuderen. Een hogere maatschappij als het socialisme kan slechts ontstaan als de wortels ervan al aanwezig zijn in de huidige. Deze methode is geen exacte wetenschap. Net zoals een dokter niet exact kan voorspellen wanneer een patiënt zal sterven of een geoloog evenmin het exacte tijdperk van een aardbeving kan voorzien, kunnen marxisten niet exact voorspellen wanneer een revolutie zal uitbreken en welke vorm ze zal aannemen.

De enorme stijgingen van de energieprijzen leiden tot zeer terechte zorgen bij een groot deel van de werkende klasse en middenklasse in Nederland en andere landen. Iedereen kent wel iemand die de pineut is, een persoon of gezin dat ineens honderden euro’s meer per maand kwijt is aan de energierekening.

Naast de hoge energierekeningen is er natuurlijk ook nog sprake van de inflatie in de rest van de economie. In augustus was deze volgens het Centraal Bureau voor de Statistiek 12 procent, een record dat het vorige record van 11,1 procent in januari 1975 oversteeg.

Om dezelfde koopkracht te kunnen behouden, moeten de lonen en uitkeringen dus met 12 procent stijgen. Dit feit, samen met de onhoudbare situatie voor veel arbeiders, leidt tot druk op de vakbondsleiding om hogere eisen te stellen. De FNV (de grootste vakbond) is, zelfs onder leiding van polderaar bij uitstek Tuur Elzinga, nu officieel voorstander geworden van automatische prijscompensatie – ofwel, lonen die meestijgen met de inflatie.

Spoorarbeiders, buschauffeurs, havenarbeiders, advocaten, journalisten, Amazon-werknemers, postbezorgers, zorgverleners, vuilnisophalers… Allen legden ze deze zomer het werk neer. De Britse arbeidersklasse is ontevreden; de ‘Summer of discontent’ is hier het gevolg van. De zomer is over. De stakingen niet. Verplegers, leerkrachten en ambtenaren dreigen mee te staken. De klassenstrijd is terug van weggeweest in Groot-Brittannië.

Op de promenade die langs de Baai van Doha loopt, telt een grote klok de dagen af tot de start van het WK. Er zou ook een andere, veel morbidere, telling weergegeven kunnen worden: het aantal werknemers dat op de werven van de voetbalcomplexen zijn omgekomen.

Op 30 oktober vond de tweede ronde plaats van de Braziliaanse presidentsverkiezingen, die gewonnen werden door Lula, van de Arbeiderspartij (PT), die de uiterst rechtse president Bolsonaro versloeg. Lees hier de analyse van onze Braziliaanse zusterorganisatie Esquerda Marxista (Marxistisch Links), geschreven op 2 november.

Bolsonaro’s nederlaag is een overwinning voor de arbeidersklasse en de jeugd, die een nieuwe politieke situatie inluidt. De volkshaat jegens de reactionaire regering overwon het wijdverspreide en wrede gebruik van het overheidsapparaat in de verkiezingsstrijd; het nepnieuws; en het beleid van klassencollaboratie aan de kant van Lula en de PT.

Er is in de pers veel heisa gemaakt over de crisis in de Vlaamse regering over de kinderbijslag, ondertussen omgedoopt tot groeipakket. CD&V voorzitter Mahdi, heeft lange tijd verdedigd dat het moest worden aangepast aan de index, voor hij uiteindelijk toch toegaf om het enkel te laten stijgen met 2 procent. Minister- president Jan Jambon moest op een gegeven ogenblik op een vernederende manier in het Vlaamse parlement uitleggen dat zijn regering er niet in slaagde een akkoord te bereiken.

Laat ons duidelijk zijn: de eis voor de indexering van het groeipakket was honderd procent gerechtvaardigd. Het is gewoon een schandaal dat dit niet wordt doorgevoerd. In deze tijden van inflatie, energiecrisis en terwijl een derde van de kinderen in armoede opgroeien! Maar deze discussie geeft wel een goed inzicht in de manier waarop in de Vlaamse regering politiek wordt gevoerd.

De protesten in Iran, die werden uitgelokt door de moord op een jonge Koerdische vrouw Mahsa Amini, hebben zich verspreid in alle provincies van het land. Het is uitgegroeid tot een nationale opstand, onvergelijkbaar met enige eerdere beweging in de geschiedenis van de Islamitische Republiek. Ze duren nu al anderhalve maand. In deze tijd hebben de jongeren maar ook de arbeidersklasse zich steeds radicaler opgesteld. Segmenten van de arbeidersklasse in de eerste plaats in de strategische olievelden, hebben gestaakt tegen het regime en in solidariteit met de jongeren, in het bijzonder met de jonge vrouwen. Er is meer en meer sprake van zelforganisatie en van de vorming van strijdcomités. Toch ontbreekt er nog een nationale leiding van het revolutionaire protest en een duidelijk afgebakend programma. De uitkomst van deze opstand is nog niet geschreven. Maar vroeg of laat zal de theocratische dictatuur vallen. Dit artikel beschrijft de eerste momenten van het protest. Voor meer up to date analyse raden we de artikels op www.marxist.com aan.

Het loopt hélemaal uit de hand. Als een windhoos razen de energieprijzen door de inkomens en het spaargeld van de gezinnen. De steile stijging van de energieprijzen zet zich door in alle goederen en economische activiteiten. Er is geen ontsnappen aan. Twaalf maanden geleden probeerden de regeringen ons nog te sussen: de inflatie zal van korte duur zijn en beperkt blijven, beweerden ze. De verwachting was dat de pandemie ging overgaan in een nieuwe economische voorspoed. In de plaats daarvan hebben we een oorlog in Oekraïne, een blijvende verstoring van de internationale bevoorradingsketens en een inflatiestorm.

Verleden vrijdag (21 oktober) raakte bekend dat de socialistische transportvakbond BTB een ‘akkoord’ heeft gesloten met Uber, het platformbedrijf dat taxiritten en maaltijdleveringen op basis van schijnzelfstandigheid aanbiedt. De BTB doet triomfantelijk uitschijnen dat het akkoord een eerste stap is in de richting van « sociaal overleg » in de sector, maar niets is minder waar. Met dit akkoord gaat de vakbond in tegen de gezamenlijke strijd van het Koerierscollectief, de organisatie van Uber-taxichauffeurs (USCP) en ACV United Freelancers. 

Twee nieuwe leestips: De Rode Walküren over vijf revolutionaire vrouwen en een biografie over de Surinaamse vrijheidsstrijder en marxist Anton De Kom.