“Dat de politie werd ingeschakeld voor graffiti, maar niet voor aanrandingen, heeft de woede flink aangewakkerd.”
Het eerste jaar
Toen ik in 2022 aan het Conservatorium begon, hoorde ik voor het eerst de schokkende verhalen over een docent lichamelijke expressie, verteld door tweedejaarsstudentes. Deze docent nodigde studenten uit in zijn massagepraktijk. Officieel was dit bedoeld om hen te helpen bij menstruatiepijn of endometriose. In werkelijkheid gebruikte hij die pijn als voorwendsel om “therapeutische massagesessies” aan te bieden. Tijdens die sessies vonden er dan ongewenste aanrakingen plaats.
Een tweede docent, dit keer in de dramakunst, kreeg ook veel kritiek. Studenten zeiden dat hij ervan hield om zondebokken aan te wijzen en zeer seksueel getinte opmerkingen maakte naar vrouwelijke studenten. Hij zei dingen als:
“Als ik zo oud was als jij, had ik je genomen”, “Je hebt een droomlichaam”, “Je lijkt op een hoer, gedraag je als een hoer.”
Ook maakte hij grapjes over jongens die als homoseksueel werden gezien. Voor hij aan het Conservatorium lesgaf, werkte hij aan het IAD in Louvain-la-Neuve, waar hij vanwege gelijkaardige klachten opzij was geschoven.
Toen de directie hierover werd aangesproken, verschool ze zich achter het argument dat “er niets was gebeurd binnen de muren van het Conservatorium.” In het ene geval vond het plaats in de massagepraktijk buiten school, in het andere geval ging het om incidenten aan een vorige instelling. De docent lichamelijke expressie mocht geen individuele lessen meer geven — maar bleef dat wel in het geniep doen.
Daarom besloten we deze twee docenten collectief te boycotten. Van de 27 studenten deden er vijf mee: vier vrouwen en een man. Twee van ons hielden de boycot het hele jaar vol. Ikzelf ben uiteindelijk teruggegaan naar de laatste twee lessen, onder dreiging dat ik anders mijn jaar niet zou kunnen afronden. Twee medestudenten mochten een schriftelijke opdracht indienen in plaats van de lessen bij te wonen, met een doktersattest dat stelde dat ze vanwege trauma’s niet in staat waren om in die sfeer les te volgen. Ze moesten hier hard voor vechten, want de schoolpsycholoog bood hen geen enkele steun.
We beperkten ons niet tot een boycot: we gingen de confrontatie ook aan met de docenten. Tijdens een les spraken we de dramadocent rechtstreeks aan over wat we hadden gehoord en gelezen over zijn tijd aan het IAD. Hij werd knalrood en zei:
“Ik zeg niet dat het niet gebeurd is, ik zeg dat ik het niet was.”
Vanaf dat moment wilden we hem niet meer als docent. Hij meldde zich ziek voor de rest van het eerste semester. In het tweede semester werd de groep opgesplitst. Wij zaten bij een andere docent, in een groep die hoofdzakelijk uit vrouwen bestond.
Zo eindigde ons eerste jaar.
Het tweede jaar
In het tweede jaar haalde de administratie beide docenten van ons lesrooster, om conflicten te vermijden. Ze werden alleen nog bij de eerstejaars ingezet, in de hoop dat die van niets wisten.
Maar na nieuwe incidenten en vermoedens kwamen de eerstejaars naar ons toe. In reactie daarop organiseerden we algemene vergaderingen (AV) voor alle studenten van de theaterafdeling. Ongeveer 75 van de 100 studenten namen deel. Drie weken lang bezetten we elke ochtend een auditorium om samen de dag te plannen.
Een van de acties die in de AV werd beslist, was een sit-in tijdens de les van de docent lichamelijke expressie. De eerstejaars “volgden” de les op papier, officieel, om represailles te vermijden. Ondertussen waren studenten uit andere jaren fysiek aanwezig, maar zwegen. De druk was enorm. De volgende dag riep de administratie ons bij zich, maar kon uiteindelijk niets ondernemen tegen onze acties.
Op de vooravond van de opendeurdag werden er graffiti aangebracht in de school, als waarschuwing voor toekomstige studenten. De directie belde daarop de politie. Het feit dat de politie werd ingeschakeld voor graffiti, maar niet voor meldingen van aanranding, schokte velen diep en wakkert nog steeds veel woede aan, vooral bij de vrouwelijke studenten.
Er gingen ook geruchten dat de docent lichamelijke expressie kandidaat was voor een interne promotie als vertegenwoordiger van de vakgroep. Dat zou hem nog meer legitimiteit binnen de instelling gegeven hebben. Een regelrechte provocatie.
Door onze acties kwam er media-aandacht — onder meer meerdere artikels in Le Soir. De administratie kon niet langer doen alsof dit slechts een intern conflict was. De Federatie Wallonië-Brussel startte een officieel onderzoek en riep studenten op om te getuigen.
Ondertussen weigerden steeds meer studenten nog les te volgen bij deze twee docenten. Beide meldden zich ziek. De dramadocent ging uiteindelijk met pensioen aan het eind van het jaar. Dat voelde bitter aan, want het leek alsof ze zonder gevolgen vertrokken. Maar in het artistieke milieu staan ze nu wel bekend als seksuele predatoren. En ons eerste doel was altijd: potentiële slachtoffers beschermen.
De discussies
Degenen die ons bekritiseerden, verwezen altijd naar het gebrek aan bewijs. We werden zelfs beschuldigd van het lastigvallen van de docenten. Maar dat is onwaar: we hadden de getuigenissen van onze medestudenten, onze vriendinnen. Wij antwoordden dan:
“Zeg je dan dat zij, de slachtoffers, liegen?”
Tijdens een AG bespraken we ook het principe van de onschuldpresumptie. Volgens die redenering mag er geen enkele sanctie volgen zolang er geen zekerheid is. Maar zo’n houding beschermt de mogelijke slachtoffers niet. Er zou ook een voorzorgpresumptie moeten bestaan: als er twijfel is, als het “50-50” is, moeten er beschermende maatregelen mogelijk zijn zolang het onderzoek loopt.
Het derde jaar
Toen we in het derde jaar aankwamen, vernamen we dat er een interne vergadering had plaatsgevonden tussen de docenten. Daarin lieten zij de docent lichamelijke expressie weten dat ze niet meer met hem wilden werken.
Kort daarna werd hij definitief ontslagen. We kennen nog niet alle details, maar indien het om een ontslag gaat moet dat voortkomen uit een juridische procedure.
Door de druk van onze mobilisatie is de interne cultuur diepgaand veranderd. Docenten vragen nu bij elke stap in de les toestemming. Soms lijkt het misschien overdreven om bijvoorbeeld toestemming te vragen om een hand op iemands schouder te leggen. Maar in eigenlijk wordt dit soort respectvol gedrag vanzelfsprekend wanneer je het stelselmatig toepast. Dan voelt iedereen zich veilig.
Ik vind dit een essentiële les. In een toneelschool vraagt het werk een diep menselijke, soms zelfs intieme betrokkenheid — fysiek én emotioneel. Het respecteren van grenzen is een fundamenteel onderdeel van dat leerproces.
