Het is nog niet veel gebeurd dat een patroon op zo’n drastische manier tekeer gaat in een sociaal conflict als nu bij Delhaize. Veiligheidsagenten en politie, (on-)gerechtsdeurwaarders werden massaal ingezet tegen het personeel in actie. Het heilige “Belgische overlegmodel”, met zijn mechanismen, zoals verzoening door een bemiddelaar en respect voor de collectieve arbeidsovereenkomsten, werd brutaal opzij geschoven om de plannen van de patroon door te drukken. Politie- en juridische repressie zijn de tweekoppige draak waarmee de patroon het vastberaden verzet van de arbeiders en arbeidsters wil verpletteren.
Het is overduidelijk dat Delhaize deze smerige aanval had voorbereid, lang voordat het zijn plannen begin maart bekendmaakte. Clays en Engels, het geliefkoosde advocatenbureau van het patronaat, werd door Delhaize ingezet als juridisch speerpunt in het gevecht tegen de vakbonden. Clays en Engels zijn geen amateurs. Ze hebben hun sporen verdiend in tal van andere sociale conflicten.
De rechtbanken tegen de arbeiders
Een kort overzicht van de repressieve maatregelen van het management toont de omvang en de brutaliteit van de supermarktbazen. Allereerst is er het systematische gebruik van eenzijdige verzoekschriften aan de burgerlijke rechtbanken. Deze rechtbanken oordelen zonder enig tegensprekelijk debat en vaardigen vorderingen uit ten voordele van Delhaize. Uitzonderlijk en uniek is dat een rechtbank alle stakerspiketten voor de 128 supermarkten in het land heeft verboden op straffe van een dwangsom. Piketten zijn essentiële componenten van een staking; het wegnemen ervan maakt de staking onmondig. Erger nog, de rechtbanken stellen het “recht op handel” boven het (fundamentele!) stakingsrecht, dat ze daarmee volledig ondergraven. Het is evident dat de effectiviteit van een staking bepaald wordt door de hoeveelheid economische en financiële schade die ze toebrengt. Om de gerechtelijke verordeningen uit te voeren, is een klein leger van deurwaarders (minstens één per supermarkt) gerekruteerd. Vergezeld door politieagenten intimideerden ze de arbeiders. In sommige gevallen werden vakbondsactivisten en vrijgestelden die alleen maar informatiefolders uitdeelden aan klanten, in de boeien geslagen en meegenomen naar het politiebureau.
Volgens de politie en deurwaarders is het informeren van winkelklanten een 'verstoring van de orde' geworden, een vorm van intimidatie. Een andere nieuwigheid in het repressieve arsenaal is het preventieve overhandigen en voorlezen van het gerechtelijk bevel. Dit was het geval met verschillende vakbondsactivisten en secretarissen die de twijfelachtige eer hadden om het gerechtelijk bevel op hun privéadres te krijgen... Hun adressen en identiteiten waren doorgegeven door de directie van Delhaize. Tijdens de laatste blokkades van de Zellik-depots hielden politieagenten vergezeld van gerechtsdeurwaarders (of omgekeerd) automobilisten aan op basis van hun nummerplaten om hen op de hoogte te brengen van de inhoud van het bevel. Jan Buelens, advocaat bij Progress Lawyers, legt uit hoe de bazen van Delhaize steeds radicaler worden in hun aanval tegen het stakingsrecht: "Het management heeft ook gevraagd dat de politie de identiteit van de stakers mag registreren. In principe is het de deurwaarder die dit kan doen en niemand anders. Deze verzoeken worden niet noodzakelijkerwijs opgevolgd door de rechtbanken. Maar we zien dat de eisen de grote bazen altijd verder gaan. Ze willen a priori alle stakingen in heel België kunnen verbieden, met het handelsrecht als voorwendsel.”
“Los daarvan worden de uitspraken van de rechtbanken op het terrein zeer ruim toegepast. Zelfs pamfletten uitdelen of zich in de buurt van een winkel bevinden wordt verboden... Als je dit allemaal samenvoegt, zie je dat, zelfs als ze het tegenovergestelde beweren, de grote bazen het stakingsrecht willen laten verbieden. En dit wordt al in praktijk gebracht. Ze zijn slim, ze doen alles stap voor stap om zichzelf redelijk te laten lijken in de ogen van de rechtbank. Maar in feite zijn ze heel radicaal.”
Onze kracht: aantal en solidariteit
Toen de rechtbank van Gent de argumenten van de vakbonden volgde, of toen de rechtbank van Waals-Brabant op 8 juni Delhaize in het ongelijk stelde en bevestigde dat piketten deel uitmaken van het stakingsrecht, waren er geen concrete gevolgen. Enkele dagen later werd het stakingspiket van Delhaize in Waterloo nog steeds verwijderd door de politie en de deurwaarder. Laten we dus niet te snel zulke "kleine overwinningen" vieren! Het zijn niet de rechtbanken die ons zullen verdedigen tegen aanvallen op het stakingsrecht, maar de kracht van het getal en de solidariteit... De massale demonstratie van meer dan 20.000 vakbondsleden uit het hele land, de solidariteitsacties voor de winkels door het steuncomité, de grote affiches die oproepen tot een boycot enzovoort, wijzen de weg. De repressie heeft ook niet belet dat de arbeiders blijven staken, winkelsluitingen zijn al 3 maanden aan de gang. Een staking in de hele handelsector, of zelfs een interprofessionele en nationale staking, zou helpen om het machtsevenwicht ten gunste van de arbeiders te verschuiven. Dit sluit natuurlijk niet uit dat we met onze eisen naar de rechtbank gaan, maar het zwaartepunt mag niet daar liggen.
Het is ook een bewuste tactiek van Delhaize om vakbondsleden te criminaliseren. Hoe kunnen we anders het systematisch fouilleren verklaren van personeel en vakbondsafgevaardigden tijdens de eerste “overleg” met het management op het hoofdkantoor? Of de aanwezigheid van veiligheidsagenten in de vergaderzaal? Of de aanwezigheid van een waterkanon van de federale politie bij de eerste bemiddelingsvergadering op het ministerie?
Stop het agressief patronaat
Als we geconfronteerd worden met een agressief patronaat dat het gevecht opzoekt, is het volkomen contraproductief om te pleiten voor een “terugkeer naar de sociale dialoog”. Ze zullen alleen een "dialoog" aangaan als de vakbonden aanvaarden om medeverantwoordelijk te zijn voor sociale achteruitgang bij de arbeiders. Tegelijkertijd doen de bazen er alles aan om het favoriete wapen van de arbeiders, de staking, te neutraliseren. Een terugkeer naar 'sociaal partnerschap', zoals Myriam Delmée van BBTK bijvoorbeeld voorstelt, is een utopie. Sociaal overleg is nooit een principekwestie geweest voor werkgevers, maar slechts een middel om een doel te bereiken: sociale vrede. Vandaag de dag laten steeds meer werkgevers deze “Belgische traditie” voor wat het was en wagen zich aan de frontale confrontatie. Met andere woorden, ze bereiden zich voor op een verscherping van de klassenstrijd. Weet u nog hoe veel vakbondsleiders en -activisten na de pandemie hoopten dat patroons redelijker zouden geworden zijn nu ze gezien hebben hoe essentieel de arbeiders waren en hoe dankbaar velen van hen mochten zijn dat ze gered waren door overheidssteun? Het is hard ontwaken uit deze reformistische dromen. De enige houding waarmee arbeiders en hun organisaties zijn opgewassen tegen de situatie, is zichzelf stevig en ondubbelzinnig op het terrein van de klassenstrijd te begeven. Onze belangen zijn en blijven onverzoenbaar met die van de kapitalisten. Laten we dit niet betreuren, laten we er niet over zeuren, maar laten we de uitdaging aangaan.